Wyobraźcie sobie podróż przez czas i przestrzeń – od kresowych miasteczek i rodzinnych opowieści, po dzikie krajobrazy wschodnich rubieży. Kalejdoskop: Wschód zabiera uczestników w niezwykłą wędrówkę, prowadząc przez kolejne historie, które splatają przeszłość z teraźniejszością.
W programie spotkania z podróżnikami, którzy opowiedzą o swoich wyprawach śladami dawnych mieszkańców Kresów, odkryjemy tajemnice zapomnianych miejsc, oraz osobiste świadectwa pasjonatów, którzy odkrywają wschodni świat na nowo.
Program
14:00 Otwarcie Kalejdoskopu: Wschód
14:30 Jędrzej Majka
Kresy. Śladami bohaterów „Trylogii” Henryka Sienkiewicza
Jędrzej Majka jest autorem książek podróżniczych, przewodników i albumów fotograficznych. O zmieniającym się świecie i podróżowaniu, jako ekspert podróżnik-kulinarny opowiada w programach telewizyjnych i radiowych oraz podczas spotkań w bibliotekach i ośrodkach kultury.
Od blisko 140 lat losy Skrzetuskiego, Kmicica, Zagłoby i pana Michała Wołodyjowskiego zajmują szczególne miejsce w naszej świadomości. Podczas spotkania powrócimy do miejsc dawnej Rzeczypospolitej, gdzie w tle wielkiej historii toczyło się życie owych bohaterów. Odwiedzimy zatem miasta, miasteczka i zaścianki, w których mieli przebywać nasi bohaterowie. Podróżować będziemy od ukraińskich stepów, poprzez malowniczą Litwę, by na końcu wraz z bohaterami powrócić na Ukrainę, na wspaniałe Podole. Odwiedzimy siedemnastowieczne zamki, dwory, i świątynie, szukając wszędzie sienkiewiczowskich bohaterów.
15:30 Andrzej Potocki
Cienie polskich miasteczek na Pokuciu
Andrzej Potocki urodził się w Rymanowie historyk, dziennikarz prasowy i telewizyjny, autor 37 książek, nauczyciel historii i religioznawstwa, reżyser teatralny, dyrektor Bieszczadzkiego Domu Kultury w Lesku. Specjalizuje się w tematyce bieszczadzkiej, historii regionalnej społeczności żydowskiej i ruskich grup etnicznych Podkarpacia oraz polskich śladach na Kresach. Jego artykuły i materiały filmowe publikowane są od lat w prasie regionalnej, ogólnopolskiej i telewizji publicznej.
W poszukiwaniu polskich śladów, pozostałości po dawnej świetności wielu kresowych miejsc przemierzyłem już dziesiątki tysięcy kilometrów, docierając też między innymi aż do Humania. Wyjątkowym na tej mapie kulturowych peregrynacji Kresów dawnej Rzeczypospolitej jest dla mnie POKUCIE, które systematycznie przemierzam od czterech lat pomimo trwającej wojny. Tutaj czyta się dawną wielokulturowość i wielonarodowość w sposób szczególny, bowiem wciąż jeszcze pomimo upływu dziesiątek lat jest ona wyraźna tak w krajobrazie, jak i w pamięci miejscowych – nielicznych Polaków, jak i licznych Ukraińców. Moja prezentacja skupi się na obszarach trzech pokuckich powiatów z siedzibami w Śniatyniu, Kołomyi i Horodence, ale także pokażę fotograficznie udokumentowaną wciąż zauważalną polskość w Gwoźdźcu, Kosowie i Kutach.
16:30 Danuta Onyszkiewicz
Dookoła świata śladami Bronisława Piłsudskiego
Danuta Onyszkiewicz – antropolożka z wykształcenia, włóczęga z wyboru, fotografka-amator z zamiłowania. W 2019 roku rozpoczęła podróż dookoła świata śladami swojego przodka – Bronisława Piłsudskiego – badacza kultur Syberii i Japonii. Trasa wyprawy, prowadzona lądem i morzem, była próbą rekonstrukcji jego drogi i zrozumienia jego dziedzictwa, zarówno naukowego, jak i rodzinnego.
Choć wyprawa została przerwana przez pandemię i wstrzymana przez wojnę w Ukrainie, nie zatraciła swojej mocy. Obecnie pracuje jako pilotka wypraw w odległe zakątki świata. To podróż, która zaczęła się nie od mapy, ale od rodzinnej opowieści. Od lat fascynowała się postacią Bronisława Piłsudskiego – zesłańca, badacza ludów Dalekiego Wschodu, etnografa, który pozostawił po sobie niezwykły ślad w historii i nauce. Zainteresowanie jego losami wynika nie tylko z pasji antropologicznej, ale i z faktu, że był jej przodkiem.
Od pierwszej myśli o wyprawie do jej realizacji minęło dziesięć lat. Ruszyła w drogę lądowo-morską, by jak najwierniej odtworzyć trasę jego życia i badań: z Warszawy przez Litwę, Rosję i Ukrainę, następnie przez Kanał Sueski i Ocean Indyjski do Azji Południowo-Wschodniej. W Japonii spotkała się z jego potomkami, wysłuchała historii, które choć zupełnie inne od jej, splatały się z nią w nieoczekiwany sposób.
Ta wyprawa to nie tylko droga przez świat, ale także podróż do wnętrza siebie – do tego, co dziedziczymy, co warto pamiętać i co jeszcze można odkryć. Na spotkaniu w Rzeszowie Danuta Onyszkiewicz opowie o miejscach, ludziach i historiach, które złożyły się na tę niezwykłą drogę – podróż badawczą, ale też osobistą.
17:30 PRZERWA
18:00 Małgorzata Szumska
Zielona sukienka. Przez Rosję i Kazachstan śladami rodzinnej historii
Małgorzata Szumska – podróżniczka, nauczycielka jogi, life coach, aktorka, pisarka, autorka między innymi „Zielonej Sukienki” oraz „Twarzy Tajfunu”. Prezeska Kopalni Złota, właścicielka kultowego Złotego Jaru. Podróżuje po świecie od ponad 15 lat, od ćwierćwiecza pomaga tworzyć rodzinną atrakcję turystyczną. Wśród swoich niezliczonych podróży odbyła jedną szczególną – pojechała w głąb Syberii śladami zesłanych tam dziadków.
To będzie podróż w przestrzeni i czasie śladem rodzinnej historii Meg: jej babci zesłanej z Wileńszczyzny na Syberię i dziadka, który trafił do kazachstańskiego karłagu z wyrokiem dwudziestu pięciu lat. Będzie to opowieść o miłości i pamięci oraz o współczesnej wyprawie w głąb Rosji. Usłyszycie o kolei transsyberyjskiej, buriackim szamanie i poznacie oblicze młodych Rosjan i kazachskiej bohemy. To będzie próba odpowiedzi na pytania: Jak przebiegały zsyłki na Syberię? Jak wyglądało szukanie śladu dziadków w Rosji i Kazachstanie? Jak wyglądały obozy w Kazachstanie? Co dla skazańców zmieniła śmierć Stalina?
19:00 Bartosz Malinowski
Long Walk Plus Expedition
Bartosz Malinowski – przewodnik górski. Pracuje w Himalajach Nepalu, Indii, Pakistanu oraz w Gruzji jako lider, organizator trekkingów i wypraw. Współorganizował wyprawę Long Walk Plus Expedition. Bada życie nomadów w Mongolii, Azji Centralnej, Afganistanie i Pakistanie. Przeszedł Chadar – lodową drogę zamarzniętą rzeką Zanskar. Pokonał 4000 km przez Himalaje Nepalu, Indii, Kaszmiru, Pakistanu i Bhutanu. Wytyczył 1500-kilometrowy szlak w gruzińskim Kaukazie. Jest współautorem dwóch książek o Wielkim Szlaku Himalajskim.
Long Walk Plus Expedition – pod taką nazwą w 2010 roku odbyła się, współorganizowana przez Bartka, wyprawa śladami wielkiej ucieczki z sowieckiego łagru oficera Witolda Glińskiego i jego 9 towarzyszy z Jakucka do Kalkuty w Indiach. Rozpoczęta w lutym 1942 roku podróż trwała 11 miesięcy. Long Walk Plus Expedition to hołd dla wszystkich tych, którzy nie wrócili z sowieckiego łagru. To także chęć pokazania światu prawdziwego bohatera i siły jego woli przetrwania. Bartek przez 6 miesięcy śladami sprzed blisko 70 laty przemierzył 8000 km przez Jakucję, Syberię, Mongolię, Chiny, Tybet, Nepal i Himalaje. To nie była łatwa wędrówka.
Motyw przewodni: podróż na Wschód
Kalejdoskop: Wschód to nowe wydarzenie kulturalne organizowane w ramach Festiwalu Dziedzictwa Kresów 2025, które zabiera uczestników w fascynującą podróż po Kresach dawnej Rzeczpospolitej. Impreza przypomina zarówno zapomniane miejsca, jak i te wciąż obecne w polskiej pamięci, odkrywając historię, kulturę i losy ludzi związanych ze Wschodem.
Pierwsza edycja wydarzenia odbywa się dzięki współpracy Województwa Podkarpackiego i Gminy Lubaczów. Uczestnicy poznają „bliskie” Kresy oraz odległe tereny Syberii i Azji.
Kalejdoskop: Wschód to nie tylko podróż w przeszłość – to także przestrzeń do współczesnych refleksji. Opowieści i prezentacje pozwalają odkryć historie ludzi, których życie inspirowało i wciąż inspiruje, będąc świadectwem narodowej i światowej historii.
Szczegóły wydarzenia
- Data: 14 września 2025 r.
- Godzina: 14:00–20:00
- Miejsce: Wojewódzki Dom Kultury w Rzeszowie, ul. Okrzei 7
- Wstęp: bezpłatny, zaproszenia do odbioru w kasie WDK
Organizatorzy: Województwo Podkarpackie i Gmina Lubaczów
Partner: Wojewódzki Dom Kultury
Operator: Stowarzyszenie PRO-TUR
